พลเอกพระประกอบกลกิจ ร.น. ผู้มีวิสัยทัศน์กว้างไกล และคณะนายทหารเรือ ที่ได้ริเริ่มไว้ โดยใช้สถานที่ใต้ถุนตึกของพระคลังข้างตรอกกัปตันบุช สี่พระยา เขตบางรัก เปิดทำการสอนครั้งแรก เมื่อวันที่ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2475 โดยมีนาวาเอกพระประกอบกลกิจ ร.น. เป็นผู้อำนวยการ การจัดการเรียนการสอนในช่วงแรกนั้นได้นำลูกหลานของนายทหารเรือ และผู้สนใจเข้ารับการศึกษาการจัดหาครู-อาจารย์ ผู้สอน ได้ติดต่อขอเชิญเรือเอก หลวงสุรภัฏพิศิษฐ์ ร.น. เป็นอาจารย์ใหญ่คนแรกของโรงเรียน และเรือเอกสงวน คงศิริ ร.น. เป็นอาจารย์ผู้ปกครอง จนกระทั่งใน พ.ศ. 2540 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าพระราชทานนามวิทยาลัยช่างกลปทุมวัน เป็น สถาบันเทคโนโลยีปทุมวัน ต่อมาใน พ.ศ. 2547 ได้มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติสถาบันเทคโนโลยีปทุมวัน จากนั้นได้มีพัฒนาการมาตามลำดับ
สำนักวิจัยและบริการวิชาการเริ่มก่อตั้งตามกฎกระทรวงการจัดตั้งส่วนราชการในสถาบันเทคโนโลยีปทุมวัน กระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. 2549 ต่อมาในปี พ.ศ. 2558 สถาบันเทคโนโลยีปทุมวัน ได้มีการแบ่งส่วนราชการใหม่ตามประกาศสถาบันเทคโนโลยีปทุมวัน เรื่อง การแบ่งส่วนราชการภายในสถาบันเทคโนโลยีปทุมวัน พ.ศ. 2558 โดยให้สำนักวิจัยและบริการวิชาการมีหน่วยงานในสังกัด 5 หน่วยงาน ประกอบด้วย
1. สำนักงานผู้อำนวยการ
2. ฝ่ายวารสารวิชาการ
3. ศูนย์บริการวิชาการและวิจัยเทคโนโลยี
4. ศูนย์ความร่วมมือภาครัฐและเอกชน
5. สำนักห้องสมุด